DEN BOSCH | REPORTAGE |
Jongeren van nu zijn materialistisch, oppervlakkig en op zichzelf gericht. Dat is mede te wijten aan hun ouders en leerkrachten die te weinig regels hanteren. Het onderzoeksbureau Motivaction betitelt de jeugd van nu als ‘De grenzeloze generatie’. Maar klopt dat beeld? Twee docenten en twee leerlingen van het Ds. Pierson College in Den Bosch geven hun mening.
Jan Sinnige (17), leerling in 6 vwo van het Bossche Ds. Pierson College, stond laatst in een overvolle trein op voor een oudere dame. De vrouw keek hem wat verbaasd aan en ging toen zitten. “Kennelijk verwachtte ze dat niet. Dat komt omdat er in de media een negatief beeld wordt geschetst van jongeren, dat ze de hele dag op straat hangen, drugs gebruiken. Maar daar klopt niets van, het is een kleine groep die problemen veroorzaakt”.
Hij wordt bijgevallen door Lotte van Rangelrooij (16), leerling in 5 vwo. Ze baalt ervan dat haar generatie zo negatief wordt afgeschilderd. “Alsof we alleen maar doen waar we zelf zin in hebben. Hier op school hebben we regels, thuis hebben we regels en misschien niet zo streng als vroeger. Maar als je je er niet aan houdt dan krijg je dat echt wel te horen. En jongeren hebben onderling ongeschreven groepsregels. Als je iets doet wat niet hoort, dan zullen anderen je daarop aanspreken. Doe eens normaal!, wordt er dan gezegd”.
En dat heeft wel degelijk effect, zegt Jan. “Want anders val je buiten de groep. En jongeren weten heel goed wat wel niet door de beugel kan. Wat misschien wel anders is dan vroeger is dat van jongeren wordt verwacht dat ze een eigen verantwoordelijkheid hebben. Dat hoort ook bij de tweede fase, als voorbereiding op als je later gaat studeren. Maar voor een aantal jongeren is dat best een moeilijk punt.”
Grenzeloze jeugd
Eind vorig jaar publiceerde bureau Motivaction de resultaten van een langjarig onderzoek waarvan de strekking was dat ouders, maar ook leerkrachten, tekortschieten in hun opvoedende taak. Met name het gebrek aan het hanteren van strakke regels zou er de oorzaak van zijn dat we nu een verwende generatie jongeren hebben, die niet weten waar de grenzen liggen. Kort daarna promoveerde de Vlaming Stijn Sieckelink in Amsterdam op een proefschrift waarin hij een bijna tegenovergestelde conclusie trok. Het gaat niet zozeer om het stellen van scherpe normen, maar om het bieden van perspectief. Jongeren die idealen hebben lopen niet uit de rails.
“Klagen over de jeugd, dat is van alle tijden, dat deden de oude Grieken al”, relativeert Marc van de Coevering (40), docent bewegingsonderwijs. Collega Margot de Wit (53), docent Nederlands, vindt het gesomber over de jongeren eveneens maar niks. Beide leraren voelen zich zeer betrokken bij hoe hun leerlingen zich ontwikkelen van zoekende, onzekere pubers naar jong volwassenen die geleidelijk steeds beter voor ogen krijgen wat ze met hun leven willen. En natuurlijk kennen Van de Coevering en De Wit de voorbeelden van jongeren waar het mis mee gaat, maar het merendeel vindt uiteindelijk, soms met vallen en opstaan, zijn weg.
Onderhandelcultuur
“Maar daar hebben ze leraren, en natuurlijk hun ouders, wel bij nodig. Ze hebben behoefte aan een baken, aan referentiepunten, dat is je rol als leraar”, zegt Van de Coevering. En regels, ja, die moeten er ook zijn. “Dat snappen leerlingen heus wel”, vult De Wit aan. “Maar dat kun je niet doen op de manier van vroeger: dit is de regel en daar heb je je aan te houden. Je moet binnen die regels wel enige ruimte laten voor een jongere om daar een eigen invulling aan te geven. De verhoudingen zijn tussen volwassenen en jonge mensen zijn veranderd, je hebt te maken met een onderhandelcultuur. Maar dat betekent niet dat je ze dus overal hun zin in moet geven om conflicten te vermijden. Het hoort bij die leeftijd om tegen volwassenen in te gaan, dat deed ik mijn jeugd ook. Wat goed werkt is om leerlingen zelf bij het maken van regels te betrekken, dan creëer je draagvlak.”
Het is voor docenten wel moeilijker hoe regels te hanteren, vindt Van de Coevering. “De samenleving was vroeger star, je had rigide regels, daar was geen discussie over. Maar nu zijn regels minder vanzelfsprekend en docenten denken daar persoonlijk soms heel verschillend over. Dat hoeft geen probleem te zijn, leerlingen zien ook wel dat elke docent anders is. Maar belangrijk is dat je leerlingen een structuur biedt die ze houvast geeft. In mijn jeugd was het leven heel overzichtelijk, maar dat is niet meer zo. Jongeren van nu hebben het in dat opzicht een stuk lastiger, ze moeten voortdurend allerlei keuzes maken. Neem bijvoorbeeld de talloze studies. Vroeger ging je gewoon economie doen, nu moet je kiezen uit tal van varianten, terwijl een leerling vaak geen idee heeft wat de verschillen zijn.”
Idealen
De jeugd van nu zou ook geen idealen meer hebben, alleen maar uit zijn op eigenbelang, zo luidt de kritiek. Lotte en Jan herkennen dat beeld helemaal niet. “We hebben hier pas een actie gehad voor Edukans, met Kerstmis hebben we geld ingezameld voor een project in Bhutan en dan doet iedereen enthousiast mee”, zegt Jan. Lotte wijst op de maatschappelijke stages die voor leerlingen niet zomaar een verplicht nummer zijn. Zelf heeft Lotte als vrijwilligster een aantal weken in de gehandicaptenzorg gewerkt en ze denkt erover om na haar examen voor een project in Afrika te gaan werken. Ze wil sociaalpedagogische hulpverlening gaan studeren. Op het Pierson College is ze voorzitster van de Leerlingenraad. Jan is hoofdredacteur van de schoolkrant die hij enkele jaren geleden nieuw leven heeft ingeblazen. Hij denkt erover de advocatuur in te gaan of misschien zelfs de politiek
Lotte en Jan zijn misschien niet helemaal representatief voor de doorsneeleerling, beamen Van de Coevering en De Wit, maar ze zijn echt geen uitzondering. Jongeren zijn wel degelijk begaan met hun omgeving, met de samenleving, dat komt ook tot uitdrukking als er actuele thema’s zoals het milieu en integratie in de les ter sprake komen.
De Wit ziet het terug in de schrijfopdracht die ze leerlingen geeft en waarvoor ze een verslag moeten maken over ‘de ontdekkingstocht naar jezelf’. “Dan lees je over dromen en idealen die je nooit achter leerlingen gezocht hebt, over problemen waarmee ze worstelen, hoe ze over geluk denken. Dat is soms heel ontroerend en inspirerend en het doet je beseffen dat je het door je eigen vooroordelen wel eens een verkeerde indruk van een leerling hebt gehad.”
• Foto: Nederlandse scholieren voor de Reichstag in Berlijn.
[Artikel gepubliceerd in SBM, voorjaar 2010]