TILBURG | ACHTERGROND | Op 1 januari 1997 voltrok zich een opmerkelijke revolutie, al is die datum in geen enkel geschiedenisboekje terug te vinden. Die dag werd de wet van kracht die regelde dat de verantwoordelijkheid voor de huisvesting van scholen in het primair en voortgezet onderwijs overging van het rijk naar de gemeenten.
Er was een brede instemming voor die koerswijziging, die aansloot bij het beleid van de rijksoverheid om schoolbesturen meer autonomie te geven. Maar er was ook gemor bij menig onderwijswethouder want het rijk gebruikte de decentralisatie om nog gauw een bezuiniging door te voeren. De bruidschat die de gemeenten kregen viel daardoor wat tegen.
Toch moet achteraf vastgesteld worden dat die beleidswijziging goed heeft uitgepakt voor het onderwijs. De afgelopen tien jaar zijn de bouwvakkers massaal uitgerukt om, ook in Brabant, nieuwe schoolgebouwen neer te zetten, of bestaande gebouwen te renoveren. Vele honderden miljoen zijn geïnvesteerd.
Metamorfose
Een mooi overzicht van die ontwikkeling zien we terug in het boek ´10 jaar bouwen in verbinding´ van het Tilburgse schoolbestuur Xpect Primair. Sinds de eeuwwisseling heeft dit bestuur, dat twintig scholen onder zijn hoede heeft, alle twintig gebouwen bij de tijd gebracht. Dertien scholen kregen een geheel nieuw schoolgebouw, zeven scholen werden grondig verbouwd.
Het resultaat is verrassend, er is sprake van een ware metamorfose in de scholenbouw. De traditionele, rechte gangenschool heeft zijn langste tijd gehad. De nieuwe gebouwen zijn afgestemd op de onderwijskundige opvattingen en specifieke ambities van de afzonderlijke scholen. Alle betrokkenen hebben hun wensen naar voren kunnen brengen en op basis daarvan zijn architecten van uiteenlopende bureaus aan de slag gegaan. En godzijdank hebben ze de grijze, monotone betonsteen, jarenlang het favoriete bouwmateriaal in het onderwijs, in de ban gedaan.
Concessies
“Bouwen is ook het zoeken naar de juiste balans. Niet alles wat wenselijk is, kan worden gerealiseerd en vaak zullen er concessies moeten worden gedaan. Maar binnen de begrenzing streven we altijd naar het maximaal mogelijke”, zegt Hans van Daelen, collegevoorzitter, het in zijn voorwoord, en dat is voor menig bestuurder herkenbaar.
De Tilburgse wethouder van Onderwijs Marieke Moorman merkt dan weer op dat de school een belangrijke spil in de samenleving op wijkniveau en dat het streven is om die positie verder te versterken. “Dat bewerkstelligen wij door gebouwen met meer dan één functie neer te zetten en ouders ertoe te verleiden de school in de buurt voor hun kinderen te kiezen. Hoe sterker de school en het buurtgebouw, hoe steviger en meer saamhorig de wijk.”
Segregatie
De wethouder schrijft het niet, maar de strekking is duidelijk. Hier wordt onderwijshuisvesting ingezet om segregatie in de school, in de wijk tegen te gaan. Hopelijk wordt hier onderzoek naar gedaan, zodat we zeker weten dat het meer is dan wishful thinking.
Veel scholen van Xpect Primair – en dat is elders net zo – zijn tegenwoordig ingebed in een multifunctioneel complex, waarin ook andere openbare voorzieningen onderdak vinden.
Zo is er in de wijk Wandelbos, gebouwd in de jaren zestig en inmiddels getransformeerd in een kleurrijke wijk, een heuse kindercampus verrezen. Die campus biedt de mogelijkheid om een doorgaande leer- en ontwikkelingslijn voor kinderen van 0 tot 12 jaar te realiseren, gericht op zelfredzaamheid en groei. Van 7.30 uur tot 18.30 kunnen kinderen op deze campus terecht voor onderwijs, opvang en zorg.
Toponderwijs
Onderwijs wordt uiteindelijk nog altijd in de klas gemaakt, in een interactie tussen leerkracht en leerlingen. Daar op de werkvloer moet het gebeuren, maar een aantrekkelijke leer- en werkomgeving, helpt natuurlijk wel een handje. Het schept de conditie om de ambitie waar te maken zoals de PO-Raad die voor de zomer heeft geformuleerd: de Nederlandse scholen bieden in 2020 toponderwijs.
► Lees hier het artikel ‘Help het onderwijs vooruit – geef de leraar de ruimte!
► Meer informatie op de site van Xpect Primair