TILBURG | NIEUWS | Op de opleiding economie van het ROC Eindhoven ligt het taalniveau van bijna een kwart van de leerlingen op of iets boven het niveau van leerlingen in groep acht van de basisschool.
Daarmee voldoen veel leerlingen niet aan het referentieniveau voor taal dat voor het mbo van toepassing is. Ook op andere (v)mbo-scholen kampen veel leerlingen met een forse taalachterstand. Dit beeld kwam vrijdag 5 november naar voren op een seminar op de Universiteit van Tilburg (UvT) over taalonderwijs aan divers samengestelde klassen. Dit seminar was een gezamenlijk initiatief van Palet en Babylon, een onderzoeksinstituut van de UvT.
De opleiding economie in Eindhoven telt ongeveer tweeduizend leerlingen, waarvan zo´n zeventig procent van allochtone herkomst is. “In feite is dit een zwarte school”, aldus Henriette de Haas, als docent verbonden aan ROC Eindhoven. Maar ook veel autochtone leerlingen hebben een taalachterstand, merkte ze op. “Het bedrijfsleven dringt er al langer op aan dat wij de taalvaardigheid van leerlingen verbeteren.”
Ook op het Hervion College in Den Bosch (vmbo) neemt de taalproblematiek eerder toe dan af. “We merken elk jaar dat er meer leerlingen met een taalachterstand onze school binnenkomen. Maar ook het aantal leerlingen met een lwoo-indicatie neemt toe”, aldus docent Jan van den Nieuwenhuizen. Lwoo wil zeggen dat een leerling extra begeleiding en ondersteuning nodig heeft.
Wat beide docenten duidelijk maakten is dat het alle hens aan dek is om de grote taalachterstand van veel allochtone én autochtone leerlingen aan te pakken. Maar dat is geen sinecure want het gaat om een complexe problematiek. De klassen zijn met 25 tot 30 leerlingen groot en de samenstelling ervan is zeer divers.
Taalcoaches
Er worden taalbeleidsplannen ontwikkeld en taalcoaches aangesteld om de forse leemten in de taalvaardigheid van de leerlingen te bestrijden. Alle docenten, ook van de niet-talige vakken, moeten een bijdrage leveren aan de aanpak van de problematiek. Alleen zo kan worden voorkomen dat grote groepen leerlingen over enkele jaren niet voldoen aan de exameneisen die over vier jaar van kracht zijn voor taal (en rekenen).
Dat hier een ingewikkeld probleem ligt is bevestigd in een onderzoek dat door de taalwetenschappers dr. Mia Stokmans en dr. Peter Broeders onder docenten is uitgevoerd. Aan hen werd voorgelegd of ze het lesgeven aan meertalige klassen als een probleem zien. Ja, was het antwoord, zelfs een groot probleem.
Schooltaal
Een belangrijke verklaring is dat de schooltaal waarin docenten uitleg geven niet aansluit bij de taalbeheersing van de leerlingen. De leraar praat dus over de hoofden van de leerlingen heen. De gevolgen zijn dramatisch, aldus onderzoeker Mia Stokmans, veel leerlingen eindigen niet op een niveau dat past bij hun capaciteiten.
De problematiek van de meertalige klas is eigenlijk al lang bekend, maar nu voor het eerst in wetenschappelijk onderzoek in kaart gebracht. Maar het wonderlijke is dat er studenten op de lerarenopleidingen niet of nauwelijks worden voorbereid op lesgeven in multiculturele klassen.
Hoog tijd dat dat gaat veranderen, aldus Stokmans, want het aantal multiculturele klassen in Nederland neemt eerder toe dan af, ‘of we dat nou leuk vinden of niet’. In Europees verband is een kerncurriculum ontwikkeld om het onderwijs in meertalige klassen te verbeteren. Dat wordt 12 november in Londen gepresenteerd.
Klassikaal
Toch is het bestrijden van taalachterstand geen kwestie van dweilen met de kraan open. Jolanda van de Korput, leerkracht van kleurrijke basisschool De Liniedoorn in Breda, vertelde tijdens het seminar dat de meeste kinderen als kleuter met een taalachterstand binnenkomen, maar dat ze in de loop van de basisschool die achterstand wegwerken. De Liniedoorn is niet voor niets een excellente school. Een van de geheimen van de aanpak? Een strak gestructureerde klassikale aanpak in de midden- en bovenbouw. En een goed contact met de ouders.
Het seminar in Tilburg werd door een vijftigtal belangstellenden bijgewoond, maar slechts een handjevol was werkzaam in de onderwijspraktijk. Jammer, want het onderzoek van de Tilburgse wetenschappers biedt bruikbare handvatten om dat ‘eeuwige’ probleem van de taalachterstand nu eens grondig bij de kop te pakken.
> Lees hier het artikel ‘Leraar praat over de hoofden van de leerlingen heen’.
