MAASTRICHT | INTERVIEW | Prof. Jaap Dronkers, verbonden aan het onderzoeksinstituut ROA van de Universiteit Maastricht werpt zich op als fel verdediger van een betrouwbaar centraal examen en schuwt de kritiek niet. Een interview uit 2010. Opmerking: prof. Dronkers is in 2016 overleden.
Het centraal examen dat Nederland in het voortgezet onderwijs heeft is uniek in de wereld. Daar is het aan te danken dat we internationaal gezien relatief goed presteren met ons onderwijs, is de stellige overtuiging van onderwijssocioloog prof. Jaap Dronkers. “Het is de enige garantie voor kwaliteit.”
De Maastrichtse hoogleraar is een fel verdediger van de validiteit van de centraal examens. De aanscherping van de slaag- zakregeling juicht hij toe, maar hij betreurt het dat de politiek het oorspronkelijke voorstel (geen onvoldoende voor alle drie de kernvakken) heeft uitgekleed. Nu mag een leerling op havo en vwo in de kernvakken Nederlands, Engels en wiskunde toch één onvoldoende hebben.
“Wat mij buitengewoon stoort in de meeste discussies hierover, ook in de Tweede Kamer, dat er gezegd wordt ‘het is zo zielig voor de ouders, voor de kinderen’. Niemand heeft het over het belang van onderwijs als bestrijder van ongelijkheid in onze samenleving. Het gaat nooit over de vraag: Was het niveau van de examens wel hóóg genoeg?”
Schoolexamen
Wat Dronkers niet zint is dat bij de berekening van het totale eindcijfer de resultaten van de leerling op het schoolexamen blijven meetellen. Want de inhoud van het schoolexamen bepalen de docenten zelf en je ziet, zegt Dronkers op basis van onderzoek, dat de leerlingen op zwakkere scholen hogere cijfers halen bij het schoolexamen dan bij het centraal examen.
“Op die scholen haalt een leerling toch een voldoende, terwijl je niet weet wat de waarde van dat cijfer is”. Dronkers vindt dat de politiek gezwicht is voor de druk van de VO-raad (de schoolbesturen).
“Niemand verdedigt het eindexamen. De ouders zijn blij dat hun kind geslaagd is, die zullen niet zeuren over het niveau. De onderwijsgevenden houden ook hun mond over het niveau van het examen anders worden ze ontslagen. Een schoolbestuur wil alleen maar prachtige cijfers. Dan kunnen ze glanzende folders maken om meer leerlingen te trekken.”
Vlaanderen
Maar kijk naar het onderwijs in Vlaanderen, dat vergelijkbaar presteert en toch geen centraal examen kent?
“Dat klopt, maar je ziet daar dat de schoolexamens in West-Vlaanderen aanzienlijk strenger zijn dan in Limburg. En dat wreekt zich vervolgens voor de leerlingen uit Limburg in het eerste jaar van de universiteit.”
Is de invoering van de rekentoets, en mogelijk een taaltoets, een verbetering?
“Dat is reparatiewerk. Op een kwart van de basisscholen gaat het niet goed met taal en rekenen. En het onderhoud daarvan in het voortgezet onderwijs laat ook te wensen over. Als je op voorhand aankondigt dat je als leraar niet meer let op de fouten van een werkstuk, dan worden we met zijn allen slordig. Ik ook. We moeten de echte oorzaak aanpakken en dat is de opleiding van de leraar, daar moeten we de hoogste eisen aan stellen, net als in Finland.”
Er tekent zich een opwaartse beweging af van vmbo naar havo en vwo. Er waren dit jaar 53% kandidaten voor het vmbo, acht jaar geleden nog 63%. Wat is er aan de hand?
“Elke volgende generatie heeft meer hogergeschoolde ouders. Maar dat kan ook veroorzaakt zijn door diploma-inflatie, dat is een risico. Daarom hamer ik zo op de eindexamens. Ik ben niet tegen opwaartse drift, integendeel. Maar wel met serieuze diploma’s. Je moet geen concessies doen aan de eisen. Doe je dat wel dan ondervinden de jongeren later de nadelige gevolgen in de vervolgstudie of op de arbeidsmarkt.”
[Juni 2010]
In memoriam prof. dr. Jaap Dronkers in Daglad Trouw [2016]
