BREDA | NIEUWS | Er is in het basisonderwijs een grote bereidheid om het onderwijs te vernieuwen zodat kinderen goed voorbereid de samenleving van de 21e eeuw binnenstappen. Die vernieuwing zou er uit moeten bestaan dat leerlingen het vermogen ontwikkelen om kritisch te leren denken. Want alleen op die manier zijn ze (later) in staat om creatief en innovatief te denken.
Dat was woensdag 21 september de strekking van de boodschap van dr. Paul Delnooz bij zijn installatie tot lector ‘De innovatieve opleidingsschool’ aan Avans Hogeschool. Een lectoraat dat mede in stand wordt gehouden door de schoolbesturen Inos (Breda), KPO (Roosendaal) en Lowys Porquin. Ook stichting Het Driespan is betrokken. Maar de weg die het ministerie van Onderwijs recent is ingeslagen om de kwaliteit van het onderwijs op een hoger plan te brengen, draagt daar niet aan bij volgens de nieuwbakken lector. De eenzijdige focus op taal en rekenen en de afrekencultuur zitten de noodzakelijke vernieuwing in de weg. En het is volgens de lector een illusie te denken dat deze aanpak uiteindelijk tot betere resultaten leidt.
Delnooz houdt zich al vele jaren bezig met de vraag hoe het ontwikkelen van een kritische denkvaardigheid een serieuze plek in het onderwijs kan krijgen. Tot nu toe richtte hij zich vooral op het hoger onderwijs, maar nu hoopt hij dat zijn denkbeelden vaste grond in het basisonderwijs krijgen. De lector heeft de stellige overtuiging dat alleen een kritisch denkvermogen ons als mens en als maatschappij verder zal brengen.
De waarheid bestaat niet
Volgens de lector moet al op de basisschool het fundament worden gelegd. Of beter nog, daar moet de creativiteit en het kritisch denken dat bij kinderen latent aanwezig is, gekoesterd en gestimuleerd worden. Door twijfel te zaaien ontstaat er interactiviteit tussen docent en leerlingen. In het huidig onderwijs wordt dat eruit gebannen, met als effect dat de studenten in het hoger onderwijs het liefst uitvoeren wat docenten hen opdragen. Want dat is het systeem, stelt Delnooz, de docent zegt: leer deze delen uit het boek, maak je tentamens en je haalt je diploma. Maar studenten, zo is de ervaring van de lector, worden juist enthousiast als je ze uitdaagt om kritisch te zijn ‘want dé waarheid bestaat niet’. “Mijn motto is, schep chaos en verwarring”.
Het basisonderwijs zit gevangen in een keurslijf waarbij de methode heilig is, veel leerkrachten houden zich daar krampachtig aan vast, maar zouden het liefst willen veranderen. “…het onderwijs vernieuwt zichzelf niet; de leerkracht is vooral uitvoerder in plaats van onderwijsverbeteraar; de leerlingen zijn vooral bezig de voorgeschreven lessen te volgen in plaats van hun eigen weg te bewandelen en daarbij hun individuele talenten te ontwikkelen; terwijl zich tegelijkertijd de praktische problemen zich opstapelen in het onderwijs”, aldus Delnooz in zijn officiële rede.
Dit schooljaar onderzoekt de lector met zijn kenniskring op twee basisscholen in Breda of zijn aanpak – de Creatieve Actie Methodologie – werkt.
Chinese studenten
Frans van Kalmthout, lid van het college van bestuur van Avans, kan zich helemaal vinden in de analyse van de lector. Hij gaf als voorbeeld de Chinese studenten die bij Avans studeren en die alleen maar vanuit één aangeleerd patroon kunnen denken. Dat komt omdat zij het product zijn van een onderwijssysteem dat gericht is op kopiëren en reproduceren. En het Nederlandse basisonderwijs doet het internationaal perspectief goed, merkte Van Kalmthout op, onder verwijzing naar een onderzoek van The Times.
Pabo-directeur Nicole van Son noemde het lectoraat de kroon op de ingrijpende omwenteling die de opleiding heeft gerealiseerd. Een vernieuwing waarin de leerkracht niet alleen gezien wordt als pedagoog, maar ook als onderzoeker en ontwerper. En de vernieuwing gaat door want de maatschappij staat niet stil. De directeur roemde veer de itense betrokkenheid van het werkveld bij het lectoraat. De pabo heeft contact met zo’n vierhonderd basisscholen in West-Brabant en de Zuid-Hollandse eilanden.
