TILBURG | NIEUWS | UPDATE | De universiteiten van Tilburg en Groningen doen aangifte tegen prof. Diederik Stapel wegens ‘valsheid in geschrifte’ en ‘oplichting’. Tenminste zeven jaar heeft de bekende hoogleraar sociale psychologie onderzoeksgegevens vervalst van soms spraakmakende onderwerpen.
Mogelijk volgt er ook nog een schadeclaim. De aangifte is een uitvloeisel van het voor Stapel vernietigende interim-rapport van de Commissie Levelt dat op 31 oktober onder grote mediabelangstelling is gepubliceerd. De commissie noemt de wetenschappelijke fraude ‘aanzienlijk en verbijsterend’. Ook in de internationale academische wereld is een affaire zoals deze van een ongekende omvang.
Op woensdag 7 september maakte Tilburg University bekend dat prof. Stapel, decaan van de faculteit Sociale Wetenschappen en sinds 2006 werkzaam in Tilburg, met onmiddellijke ingang op straat was gezet. Drie jonge promovendi hadden bij hoogleraar Zeelenberg aan de bel getrokken over de onderzoekspraktijken van prof. Stapel, hun promotor. Zeelenberg stapte naar de rector en zijn eerste conclusie was dat het om een ernstige zaak ging.
Verstrekkend
De commissie is nog lang niet klaar met haar onderzoekswerk, omdat de omvang van de fraude veel verstrekkender is dan gedacht. Tot nu toe staat vast dat 30 artikelen in de beste tijdschriften op het terrein van de Sociale Psychologie verzonnen data bevatten. Tientallen andere publicaties worden nog onderzocht. De fraude vond al minstens vanaf 2004 plaats, toen Stapel nog hoogleraar was in Groningen.
De commissie stelt dat een aantal jonge wetenschappers zwaar getroffen is door het optreden van hun promotor. Bij slechts 7 van de 21 promoties die Stapel in Groningen en Tilburg heeft begeleid is geen sprake van valse data. Bij de andere 14 proefschriften bestaat zekerheid of serieuze verdenking van fraude.
Volgens de commissie staat onomstotelijk vast dat Stapel in zijn eentje opereerde, zijn collega’s waren niet betrokken bij de sjoemelpraktijken. De wetenschappelijke malversaties zijn niet eerder aan het licht gekomen omdat Stapel zich bediende van ‘raffinement, manipulaties en machtsmisbruik’. Wel constateert de commissie dat de wetenschappelijke kritiek ernstig is tekortgeschoten.
Meer onderzoeken
Vanwege de vorige werkkringen van Stapel zijn er ook onderzoekscommissie ingesteld op de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit van Amsterdam. De drie onderzoekscommissies moeten nog meer dan 150 publicaties nader onder de (statistische) loep nemen. Ook over Stapels eigen proefschrift en ander werk uit de Amsterdamse periode is nog geen uitsluitsel.
De Commissie Levelt doet in haar interim-rapportage onder meer de volgende aanbevelingen:
De Tilburgse interne procedure voor klachten over wetenschappelijke fraude moet de richtlijn volgen van het Landelijk Orgaan voor Wetenschappelijke Integriteit (LOWI). Deze richtlijn gaat uit van een onafhankelijke vertrouwensinstantie. Psychologische onderzoeksdata, vragenlijsten en dergelijke dienen tot tenminste vijf jaar na publicatie te worden gearchiveerd en moeten op aanvraag beschikbaar komen.
[Bron: Persbericht, eigen nieuwsgaring]
UPDATE 10 november 2011 | Diederik Stapel heeft zijn doctorstitel ingeleverd bij de Universiteit van Amsterdam (UvA). De omstreden hoogleraar heeft dat uit eigener beweging gedaan, aldus de universiteit vandaag. Stapel is in 1997 cum laude gepromoveerd aan de UvA.
De KNAW maakte vandaag tevens bekend dat er versneld aanbevelingen komen over hoe om te gaan met het verzamelen en beheren van onderzoeksdata. Stapel maakte jarenlang gebruik van gefingeerde data zonder dat iemand dat in de gaten had.
