In het najaar verschijnt een document waarin dat wordt bevestigd. De uitgangspunten en levensvragen zijn nog altijd actueel, zegt bestuursvoorzitter Eugène Bernard. Al is de band met het instituut kerk vrijwel losgelaten.
In hoeverre is OMO zijn c.q. de aangesloten scholen nog katholiek?
“De bisschoppen vinden het niet prettig om te horen, maar ik blijf het zeggen: Er is een onderscheid tussen het katholieke gedachtegoed en het instituut van de katholieke kerk. Je zult op onze website nergens vinden dat we rooms-katholiek zijn. We zijn kortweg katholiek, en dat is niet zonder betekenis. Wat ons inspireert is het Woord, maar het is het instituut dat knelt. De bisschoppen hebben de relatie met het onderwijs laten lopen, ze zijn onzichtbaar. De gesprekken gaan zeer moeizaam.”
Kiezen ouders nog voor een school omdat die katholiek is?
“Nee. Ze kiezen op basis van of nabijheid of omdat de vrienden er naar toe gaan, of omdat het een goede school is.”
Hoe geeft OMO, of hoe geven de scholen, invulling aan de katholieke identiteit?
“Elke school doet dat op haar eigen wijze, bijvoorbeeld rond vieringen of in de lessen. De betekenis zie je met name in volle omvang als zich nare gebeurtenissen voordoen.”
Dat is toch niet exclusief voor een katholieke school? Op een openbare school geven ze daar toch ook betekenis aan?
“Wij claimen ook geen exclusiviteit.”
Katholieke identiteit manifesteert zich met algemeen menselijke waarden, dus wat is het verschil met andere identiteiten?
“Inderdaad, het zijn universele waarden, maar het katholieke geloof onderscheidt zich op één punt namelijk vergevingsgezindheid. Dat is echt toe te schrijven aan katholiciteit. Neem de gemoedelijkheid die aan Brabanders wordt toegeschreven, dat komt niet uit de lucht vallen maar heeft daar mee te maken. Daarmee samenhangend is de verbondenheid, de gemeenschapszin, het groepsgevoel heel sterk op katholieke scholen. Binnen zo’n school voel je je veilig en juist daarom heb je de ruimte om als individu te groeien. Als je middenin zo’n gemeenschap zit, zeker in Brabant, merk je niet hoe bijzonder dat is. Maar zodra je op een katholieke school binnenkomt voel je die verbondenheid, die zich uit in aandacht en oprechte interesse.”
De identiteit beperkt zich niet tot een paar uurtjes les in levensbeschouwing?
“Nee, dat zit in het hele schoolleven. Vergevingsgezindheid zie je terug tot in het examenreglement, in de zin dat kinderen recht hebben op meer kansen. In Den Bosch heeft een leerling een winkel overvallen. In het huidige klimaat wil de samenleving harde sancties. De rector stelde het belang van het kind voorop en heeft hem een kans gegeven om zijn fout te herstellen zodat hij door een jeugdzonde zijn toekomst niet verprutst. Dat is klasse.”
In Volendam verbood een katholieke middelbare school de hoofddoek.
“Dat is belachelijk. Een verbod voer je alleen in als het een probleem is bij de functie-uitoefening. Voor de rest zal het mij een zorg zijn. Wij zijn gastvrij.”
Hoe gaan OMO-scholen daar mee om? En wie gaat daar over?
“Daar gaat de rector over. Hij of zij is verantwoordelijk. Wij verwachten van rectoren dat ze de katholieke identiteit onderschrijven. Die vraag stellen we niet aan het personeel.”
Ik zeg het met pijn in het hart:
het instituut kerk is een sta-in-de-weg
In het verleden is het voormalige Pauluslyceum in Tilburg, een OMO-school, van kleur verschoten. De katholieke identiteit werd, tot groot verdriet van het bisdom, ingeruild voor bijzonder neutraal.
“We zijn bezig om te formuleren wat we vandaag de dag verstaan onder katholieke identiteit. In het najaar publiceren we een document. En wat mij betreft bestaat de literatuurlijst slechts uit één boek, het Evangelie. Dat meen ik echt. Vanwege de verhalen die daar instaan, daar heeft de hele samenleving nog steeds profijt van. Wat ik met pijn in het hart zeg is dat het instituut een sta-in-de-weg is. Dat roept allerlei beelden op die eigenlijk afleiden van de kern van de discussie. Dat vind ik zo jammer, maar het is niet anders. Er zijn gesprekken gaande met schoolleiders. En we gaan ook met de bisbommen (Breda en Den Bosch) rond de tafel zitten. De gesprekken met de schoolleiders zijn heel divers. Er zijn er die heel betrokken meediscussiëren, en er zijn er die allergisch reageren. Dat is niet vreemd, het is een afspiegeling van wat er in de samenleving gebeurt.”
Zou een OMO-school ook nu nog afscheid kunnen nemen van haar katholieke identiteit?
“Als dat gebaseerd is op een goed onderbouwd besluit en een breed draagvlak dan is dat niet uitgesloten. Maar de school behoort dan niet meer tot Ons Middelbaar Onderwijs want je verbindt je aan de uitgangspunten van onze vereniging.”
Vraag je niet van scholen om iets uit te stralen wat intrinsiek misschien niet meer aanwezig is?
“Dat heb ik niet kunnen waarnemen. We schrijven weinig voor maar wel: Gij zult een schoolplan hebben, en dat plan bevat een aantal wettelijke onderdelen en óók een hoofdstuk over identiteit. Scholen zullen daar dus over na moeten denken.”
Is het resultaat van zo’n proces niet een papieren tijger?
“Ik denk niet laatdunkend over besluitvorming binnen scholen. Als een paragraaf over identiteit door de hele school is gegaan, besproken is met ouders, leerlingen en docenten – wie ben ik dan om te zeggen dat het niet leeft.? Dat er her en der aarzelingen doorklinken, dat is zeker. Maar het is geen kwestie van afvinken, echt niet. Het leidt binnen scholen ook tot discussie. Over de invulling van je lesprogramma, over de vieringen, over de normen en waarden en de omgang met elkaar.”
- Trappenhal St. Odulphuslyceum Tilburg, in 1899 opgericht door mgr. P.C. de Brouwer
De relatie bisdom en OMO
Onder de bezielende leiding van de Amsterdammer dr. Hendrik Moller werd in 1916 Ons Middelbaar Onderwijs opgericht; hij stond ook aan de basis van de RK Leergangen (nu Fontys). Met steun van de bisschoppen en lokale parochies, maar de band met het instituut kenmerkte zich toch altijd door een zekere afstand. Moller benoemde uitsluitend leken als leraar en in de leiding van de school, ook al had de clerus dat graag anders gezien. Bijzonder was ook de deelname van ouders in de plaatselijke besturen van OMO. Voor bestuursvoorzitter Bernard zit de katholieke identiteit ook besloten in het woordje ‘Ons’ van Ons Middelbaar Onderwijs.
De formele invloed van de bisschoppen van Breda en Den Bosch bestaat er vandaag de dag uit dat ze één lid mogen voordragen voor benoeming in de raad van toezicht van de Vereniging OMO. Per 1 juli 2012 is dat Bob van Geffen die werkzaam is als bisschoppelijk gedelegeerde voor het categoriaal pastoraat van het Bisdom Breda. De raad van toezicht bestaat uit acht leden.
Onder het bestuur van OMO vallen 35 scholen voor voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo), verspreid over meer dan honderd locaties. In totaal gaan er in Brabant 62.000 leerlingen naar een OMO-school. Er werken ongeveer vijfduizend personeelsleden.
> Reageren? Stuur een mail naar info@onderwijsbrabant.nl
——————-
REACTIE
Wat is de ware identiteit van een katholiek heden ten dage. Zoals ik het beleef is het Christus volgen, in Zijn manier van leven ! Vergevend, liefdevol en barmhartig naar de minder bedeelden! Midden tussen de mensen van elk geslacht en afkomst.
Geen onderscheid maken, maar wel met een doel naar Gods Koninkrijk. Met liefde voor elkaar en zeker ook voor de kinderen. ( Laat de kinderen tot mij komen en verhindert ze niet!). Ik beleef dit in mijn dagelijkse leven en ontmoet veel mensen die deze weg nog niet kennen. Daarom dat ik door mijn geloof in Jezus, mensen deze weg wil voorleven.
Piet Douma, een katholiek
(Werkzaam op OMO-school Van Maerlant in Den Bosch)
? Lees ook Schoolbestuur Signum ziet na eeuw geen heil meer in katholieke identiteit
? Lees ook opinie dr. Toke Elshof Doorgaan met dialoog over betekenis van katholiek onderwijs
