DEN BOSCH | VEGHEL | NIEUWS | Zittenblijvers op het Jeroen Bosch College in Den Bosch en het Zwijsen College in Veghel krijgen de kans om alsnog bevorderd te worden. De twee scholen doen mee aan de landelijke pilot zomerscholen, waar zittenblijvers onder intensieve begeleiding in staat worden gesteld een onvoldoende voor een vak op te halen.
Uit het Onderwijsverslag 2011/2012 van de Onderwijsinspectie blijkt dat in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs ongeveer 15 procent van de leerlingen vertraging oploopt. Vooral door zittenblijven, maar ook door zakken voor het examen, afstroom naar een lager niveau of van school zonder diploma. Doubleren is in het voortgezet onderwijs een hardnekkig verschijnsel, in internationale vergelijkingen doet Nederland het in dat opzicht slecht, aldus de inspectie. Uit onderzoek blijkt bovendien dat zittenblijvers slechter scoren op het eindexamen. Er is overigens al vanaf eind jaren zestig kritiek op doubleren. Prof. Doornbos publiceerde toen al het rapport ‘Opstaan tegen zittenblijven’.
Vanuit de VO-raad en CNV Onderwijs is het plan gelanceerd om het aantal zittenblijvers terug te dringen door hen tijdens de zomervakantie bij te spijkeren in zogeheten summerschools of zomerscholen. Dankzij financiering door OCW kunnen vijftien middelbare scholen meedoen aan een tweejarige pilot. Een zomerschool houdt in dat een leerling gedurende twee weken elke dag extra les krijgt in het vak (of vakken) dat hij of zij op moet halen om alsnog over te gaan. Leerlingen zitten in groepjes van maximaal vijf leerlingen en worden in hun eigen schoolgebouw begeleid door externe docenten/studiebegeleiders. De uitvoering is in handen van BMC/Edustaf.
Jeroen Bosch College
Lian Derks, rector van het Jeroen Bosch College, is blij met het initiatief. “Wij boden zittenblijvers vorig jaar al de mogelijkheid om een onvoldoende tijdens de vakantie op te halen. Maar dat moesten ze op eigen kracht doen, zonder begeleiding vanuit de school. We zagen er toen al positieve effecten van. Van de 22 leerlingen die door ons geselecteerd waren gingen er 14 alsnog over naar de volgende klas.”
De leerlingen waar het hier omgaat balanceren op het randje van wel of niet bevorderen. “Omdat wij in de bovenbouw van havo en vwo nog geen bespreekzone kennen, gaat het soms om een tiende van een punt dat beslissend is. Volgend jaar gaan we die bespreekzone, die we al in de onderbouw hebben, ook voor de bovenbouw invoeren. Leerlingen met veel onvoldoendes komen overigens niet aan aanmerking voor de zomerschool.”
• Leerlingen van het Jeroen Bosch College.
Doubleren is vaak het gevolg van hiaten in de kennis. Dat kan allerlei oorzaken hebben, zegt rector Derks, zoals leerachterstand, motivatieprobleem, ziekte, persoonlijke situatie enz. Maar het is de vraag of zittenblijven altijd de juiste oplossing is. “Dat kost leerlingen een jaar. Ze moeten ook de vakken volgen waar ze wel een voldoende voor hadden. Dat is niet altijd motiverend.” De zomerschool is te vergelijken met de herkansing bij de examens. “Onze docenten stellen de toets samen en die heeft betrekking op de hele jaarstof. Die vormt immers de basis voor de lessen in het aansluitende jaar. De docenten stellen ook de overgangsnorm vast”, aldus Derks.
De Bossche rector verwacht dat op haar school weer een dertigtal leerlingen uit 4 havo en 4 en 5 vwo in aanmerking komen voor deelname aan de zomerschool. De leerlingen worden ook later gevolgd om te zien wat het effect is op motivatie en leergedrag. Bovendien kan de pilot informatie opleveren over de wijze van leerlingbegeleiding. Of de zomerschool een structurele voorziening zou moeten worden, weet Derks nog niet. “Misschien gaan leerlingen dan anticiperen op die mogelijkheid voor herkansing, dat wil je ook niet hebben. Dat zou je dus ook moet onderzoeken.”
Zwijsen College
Paul Meijer, conrector van het Zwijsen College in Veghel, is eveneens ingenomen met de zomerschool. “Het past wel bij onze slogan ‘het beste halen uit leerlingen’. Wij waren al aan het zoeken naar een alternatief voor doubleren, het heeft namelijk niet altijd zin. Doubleren levert demotivatie op. Zittenblijvers gaan met twee vingers in hun neus door hetzelfde jaar, maar ze zijn niet beter voorbereid op het volgende jaar. Of ze doubleren voor de tweede keer. Bovendien hebben zittenblijvers, zeker als er meerdere in een klas zitten, vaak een negatieve uitstraling op medeleerlingen.”
Op het Zwijsen College komen de zittenblijvers van alle klassen in aanmerking, behalve de brugklassen en de examenklassen. Maximaal vijftig leerlingen, geselecteerd door de eigen docenten, mogen aan de zomerschool meedoen. Meijer vergelijkt de aanpak met de (her)examentrainingen. Die leiden soms tot verrassende uitslagen. “Leerlingen die een herkansing hebben gedaan halen na een intensieve training van vier dagen zomaar een of twee punten meer voor een vak. Maar ja, met zo’n aanpak is er voor een leerling geen ontsnappen aan.” Dat effect verwacht de conrector ook van de zomerschool. En dat stemt tot nadenken. “Die uren in de zomerschool staan gelijk aan drie maanden les in datzelfde vak in het reguliere programma.”
Opvallend is dat de zomerschool leerlingen bewust maakt van het risico dat ze doubleren. “We zien dat leerlingen harder werken om te voorkomen dat ze doubleren. Bang dat ze twee weken ‘na moeten blijven’. Dat vooruitzicht schrikt meer af dan een heel jaar over te moeten doen. Leerlingen hebben wat dat betreft een scoop op de korte termijn.”
Financieel is een zomerschool overigens zeer interessant voor de overheid, zegt Meijer. “Als je minder zittenblijvers hebt, heb je per saldo minder leerlingen en krijg je minder bekostiging.” Voor de overheid levert dat een besparing op. Een leerling in het voortgezet onderwijs kost de overheid gemiddeld bijna 7400 euro per jaar.
