COLUMN | Zo af en toe kom je ze nog tegen, mannen die terugverlangen naar de goede oude HBS. In ingezonden brieven in kranten, maar ook in bloggen op internet, spuwen ze hun gal over de verloedering van het onderwijs. In gang gezet met de komst van de Mammoetweg in 1968. Met heimwee schrijven ze over het degelijke onderwijs van de Hogere Burgerschool. Oh, wat verlangen ze terug naar die goede oude tijd toen de samenleving nog overzichtelijk in elkaar zat.
Dat de HBS als schooltype prima voldeed is een mythe. Van dit geesteskind van de politicus Thorbecke uit 1863 was de houdbaarheidsdatum een eeuw later verlopen. De cijfers – afkomstig van prof. Ph. J. Idenburg (1902 – 1996) – spreken boekdelen. In het toenmalige vhmo (verzamelnaam voor hbs, mms en gymnasium) verliet vijftig (!) procent de school zonder diploma. En voor de HBS gold zelfs dat van de leerlingen die in de eerste klas bleven zitten, 92 procent nog een keer doubleerde alvorens het diploma te behalen. Vandaag de dag zouden zulke cijfers onmiddellijk tot een parlementaire enquête leiden.
Telkens als vernieuwing van het onderwijs naar de top van de beleidsagenda’s stijgt, komt die hang naar het verleden opzetten. Je zag dat onlangs zo mooi toen op tv toen Maurice de Hond van de degens kruiste met de directeur van het Eurocollege in Rotterdam. De één gelooft heilig in de iPad als instrument om, al op jonge leeftijd, te leren. De ander gaat er prat op dat hij alle computers de school heeft uitgegooid. Waarbij het toch op zijn minst ironisch is dat het Eurocollege wel een gelikte website heeft. En ook, zoals prof. Theo Wubbels op Twitter schrander opmerkte, dat het raar is als je alle boeken uit school verbant.
Niet dat we blindelings achter De Hond c.s. moeten aanlopen, maar je hebt nou eenmaal verkenners nodig die het onbekende terrein in kaart brengen en er gaan pionieren. Dat levert nieuwe inzichten op waar we allemaal van kunnen leren en waardoor we – als we tenminste niet hardleers zijn – valkuilen kunnen vermijden. En omgekeerd heb je mensen nodig die ervoor zorgen dat in een vernieuwingsgolf het kind niet met het badwater wordt weggegooid. Want het verleden heeft ook veel goeds voortgebracht, al moeten we het niet mooier maken dan het was.
Sommige dingen gelden bovendien altijd en overal. En dat is dat onderwijs draait om de relatie tussen docent en leerling. Laten we dat niet uit het oog verliezen als we op weg gaan naar Onderwijs 2.0.
[Deze column is ook geplaatst in de Nationale Onderwijskrant september 2013]
