DEN BOSCH | NIEUWS | Naar schatting dertig schoolbesturen zijn op dit moment op een of andere manier bezig met ‘tieneronderwijs’. Dat zijn initiatieven die de overgang van basis- naar voortgezet onderwijs willen versoepelen door onderwijs als een doorlopende leerlijn aan te bieden. Onderwijsadviesbureau KPC Groep organiseert op 26 november met het Tiener College in Gorinchem een mini-conferentie over dit onderwerp.
Het zou goed zijn als het tot een krachtenbundeling komt van die initiatiefnemers, stelt Lenie van Lieverloo die als projectleidster van KPC Groep in Den Bosch bij een aantal van die initiatieven is betrokken. Een belangrijk obstakel waar de betrokken besturen tegenaan lopen is de wet- en regelgeving.
Omdat het tieneronderwijs zich bevindt op het snijvlak van basis- en voortgezet onderwijs moet er rekening worden gehouden met uiteenlopende regels (bijvoorbeeld bevoegdheid docenten) en met twee toezichtkaders van de Onderwijsinspectie.
Het doel van die krachtenbundeling is vooral om gezamenlijk het gesprek aan te kunnen gaan met het ministerie van Onderwijs en met de Onderwijsinspectie over hoe die initiatieven binnen de bestaande regelgeving vorm kunnen krijgen.
Van Lieverloo: “En binnen zo’n besturencollectief kun je ervaringen uitwisselen, professionele leergemeenschappen vormen, onderzoek doen en het concept door ontwikkelen. Ook kun je contact leggen met de lerarenopleidingen po en vo over het opleiden van studenten die voor dit onderwijs speciaal gekwalificeerd zijn.”
Onderwijssysteem
Tieneronderwijs richt zich op leerlingen in groep 7/8 van de basisschool en klas 1/2 van de middelbare school. Het Nederlandse onderwijssysteem kent echter geen schooltype dat op deze leeftijden is gebaseerd. Maar uiteindelijk gaat het daar volgens Van Lieverloo ook niet om : “We denken dat er meer dan voldoende redenen zijn om kinderen juist in de leeftijdsfase van 10 tot 14 jaar een ononderbroken ontwikkeling aan te bieden.
Het Tiener College wil een school zijn die bewust werkt aan de kansen die binnen zo’n concept zijn te halen.”
De school kenmerkt zich door het centraal stellen van de passie van de leerling en het uitgaan van de kracht van de leerling, schetst Van Lieverloo. “Ze ontwikkelt daarbij een brede kwaliteit: naast vakken ook aandacht voor burgerschapsvorming en overstijgende vaardigheden als problemen oplossen, samenwerken, communiceren, ict , creativiteit en culturele en morele sensitiviteit.
De school maakt differentiatie mogelijk: alle leerlingen hebben een eigen persoonlijk leerplan. Het gaat in het onderwijs om méér dan meten en toetsen. Dit strookt ook met de visie die de Onderwijsraad onlangs in haar publicatie ‘Een smalle kijk op Onderwijskwaliteit’ belichtte.”
Voor zover bekend is het Tiener College in Gorinchem op dit moment het enige in ons land dat het tieneronderwijs als integrale onderwijsvoorziening aanbiedt, waarbij leerlingen in de genoemde leeftijdscategorie gezamenlijk de programmalijn 10-14 volgen bij leergroepbegeleiders PO en VO, die samen één team vormen. Andere besturen zijn begonnen met bijvoorbeeld junior colleges, kopklassen of plusklassen.
In Tilburg was er ook een plan om in een fysieke leeromgeving een tienerschool te starten, maar dat staat op een laag pitje. Inhoudelijk lopen ze zéér warm voor dit concept en po en vo werken projectmatig onderwijsinhoudelijk samen, aldus Van Lieverloo.
Vraagstuk
Volgens van Lieverloo is er binnen het onderwijs veel belangstelling voor het vraagstuk van de doorlopende leerlijn van primair naar voortgezet onderwijs. Nog steeds is er teveel afstroom/verstroom in de eerste jaren van het vo. Voor een deel van de leerlingen is die ‘knip’ een rem op hun ontwikkeling.
Bijvoorbeeld voor excellente leerlingen op de basisschool die al op het niveau van het voortgezet onderwijs vakken zouden kunnen doen. Nadeel van de huidige overgang is bovendien dat leerlingen op twaalfjarige leeftijd een schoolkeuze moeten maken. Met tieneronderwijs kan dat moment twee jaar opschuiven.
Onderzoek bij tieneronderwijs kan laten zien wat de meerwaarde ervan is, zegt Van Lieverloo. “Wat zijn de resultaten en effecten van deze bijzondere onderwijsaanpak? Het is belangrijk zulke initiatieven onderzoeksmatig te volgen en monitoren, maar dat kost tijd. Daar heb je wel een cohort leerlingen voor nodig.”
Overigens constateert Van Lieverloo dat er oprechte interesse en nieuwsgierigheid is ontstaan bij OCW. “Daar waar mogelijk wordt gezamenlijk creatief gezocht naar oplossingen voor ondervonden knelpunten binnen de huidige wettelijke kaders.” Een stelselwijziging wordt niet beoogd.
> Informatie over de miniconferentie is te vinden op de website van KPC Groep:
> Lees hier over het Tiener College in Gorinchem:
> Tienerschool als oplossing voor een taai probleem: de overstap van po naar vo [2010]:
