HELMOND | NIEUWS | De toepassing van ict neemt onmiskenbaar toe in het onderwijs. De snelle opmars van eerst de digitale schoolborden en nu de laptops en tablets (ic iPad) zijn daar ene bewijs van. Maar er klinkt ook kritiek op deze ontwikkeling. Niet alleen van mensen die vinden dat het traditionele onderwijs beter is, maar ook van mensen die vinden dat het onderwijs juist weinig de mogelijkheden van ict benut.
Prof. Wim Westera, hoogleraar Digitale Media aan de Open Universiteit, ziet ook dat in het onderwijs elektronische media als de iPad niet altijd voor innovatie zorgen maar juist de bestaande didactiek bestendigen. Hij poneerde zijn stelling tijdens een debat op 20 november in het kader van het Erasmus Festival op pabo De Kempel in Helmond. Het thema van het debat was: ‘Sociale media in onderwijs en opvoeding: Zegen of ramp?
Als voorbeeld noemde hij de invoering van digiborden, die in een ongekend tempo op veel scholen zijn aangeschaft. Dat is volgens Westera geen teken dat scholen onderwijsinnovatie hebben omarmd, want een digibord is een feite niets anders dan traditioneel krijtjesbord met veel toeters en boelen.
“Dat het niet nodig is om didactiek te veranderen verklaart juist het succes van het digibord”, aldus Westera. Het onderwijs is in zijn ogen een van de meest inerte sectoren van de samenleving. Vergelijkbaar met de landbouwsector, maar desondanks is die sector volgens Westera de afgelopen eeuw grondig geïnnoveerd en gerationaliseerd.
Doel en middel
Het onderwijs wordt vaak gezegd ‘dat een iPad niet een doel maar een middel is’. Het is een poging om argwaan en scepsis tegen te gaan. Maar prof. Westera heeft weinig op met die gedachtegang. “Het is een belemmering om na te gaan of je met nieuwe media in het onderwijs tot nieuwe didactische aanpakken kunt komen.” Volgens de hoogleraar worden nieuwe media ten onrechte slechts als hulpmiddelen beschouwd. Onder verwijzing naar de beroemde prof. Marshall McLuhan, die in de jaren zestig met baanbrekende theorieën kwam over de nieuwe media, zijn iPads, smartphones enz. onlosmakelijk verbonden met wat en wie een mens is.
De moeizame relatie tussen onderwijs en nieuwe media is trouwens niet vandaag of gisteren. Prof. Westera gaf een aantal voorbeelden van mislukkingen in de afgelopen eeuw. De introductie in 1910 van de onderwijsfilm liep spaak omdat er geen geluid bij zat. Idem werd de onderwijsradio omdat docenten zeiden ‘praten kunnen we zelf wel’. In 1960 ontstond er in de VS een hype rondom de leermachine van Skinner, die zou het toen grote tekort aan leraren kunnen tegengaan. Het feest ging niet door omdat ouders er tegen in verzet kwam, die wilden dat hun kinderen les kregen van een leraar van vlees en bloed, aldus Westera. En het meest beruchte voorbeeld is de invoering van de ballpoint als vervanging van de kroontjespen. Heel wat commissies hebben er zich over gebogen. In totaal duurde het wel twintig jaar voor de vlekken makkende kroontjespen helemaal verdwenen was.
Het onderwijs kan er niet omheen om nieuwe media te integreren in de aanpak. Kinderen groeien deesl op in een virtuele wereld, gemiddeld zijn ze nu al zeven uur per dag op een of andere manier online. En als ze later de arbeidsmarkt opstromen dan zijn nieuwe media nog dominanter en daarom moet het onderwijs jongeren opleiden tot kenniswerkers. En ontwikkelingen gaan razendsnel, met als bekend voorbeeld Google Glass. Prof. Westera wees ook op de vele plekken en situaties waar nu al chips aangebracht worden: autobanden, lantaarnpalen, schoenen, ouderenzorg (domotica) enz.
Waarschuwing
Prof. Westera waarschuwde zijn gehoor er wel voor om blind achter goeroes aan te lopen die denken dat ze de wijsheid over de toekomst in pacht hebben. De Steve JobsScholen zijn volgens de hoogleraar tot mislukken gedoemd. Toch zijn dit soort experimenten waardevol: Je kunt veel van leren. Dat geldt ook voor critici die zich keren tegen ict in het onderwijs. En hij hield de zaal voor dat je als school vooral de tijd moet nemen om nieuwe media in te zetten, en niet overhaast te werk moet gaan omdat je bang bent de boot te missen.
Dat de inzet van nieuwe media een kwestie van vallen en opstaan en zelf ontdekken is, lieten twee deeltijdstudenten van De Kempel in een presentatie zien. Zij vertelden over hun ervaringen met een programma van Snappet om te leren rekenen op de basisschool. Een programma dat draait op tablets.
> Prof. Westera schreef het boek The Digital Turn, over hoe het internet ons bestaan transformeert.
