REPORTAGE | Pabo De Kempel in Helmond experimenteert als eerste in Nederland met de inzet van een robot als assistent in de klas. Robot NAO, ontwikkeld in Frankrijk, prikkelt de nieuwsgierigheid van leerlingen in groep 7 van basisschool De Korenaar in Helmond. Een reportage.
Tekst: Emmanuel Naaijkens
Bam! Met een harde klap valt robot NAO van de tafel waar hij zojuist een rondje heeft gelopen. De leerlingen in de klas van basisschool De Korenaar in Helmond, waar NAO deze ochtend zijn kunsten vertoont, reageren geschrokken. ‘Wat zielig’, roept een kind. ‘Heeft hij nou pijn?’ vraagt een ander.
Ook de mensen van pabo De Kempel happen even naar adem bij het incident. Zij doen experimenteel onderzoek naar het effect van de inzet van robots op het leerproces in het basisonderwijs. Er hangt een fors prijskaartje – 15.000 euro – aan NAO, die geproduceerd wordt door een Frans bedrijf. Gelukkig blijkt al gauw dat de robot niks mankeert. Even resetten en NAO functioneert weer als vanouds.
Hoewel onbedoeld levert het valincident een bevestiging op van wat de onderzoekers al eerder constateerden. Kinderen, vooral als ze jong zijn, kennen de robot menselijke eigenschappen toe.
Groep 7 van juf Lidy krijgt deze ochtend van Erik Zagwijn, lid van het NAO-projectteam van De Kempel, een geschiedenisles waarin de onderwijsrobot assisteert. Het thema van de les is de ontdekkingsreis van Willem Barentsz. De rol van de robot bestaat er vooral uit dat hij het verhaal vertelt, uitleg geeft over moeilijke woorden en illustraties detecteert die leerlingen voor zijn ogen houden. De les is, zoals dat hoort, interactief. De leerlingen worden door docent Zagwijn voortdurend bij het onderwerp betrokken. De kinderen vinden het allemaal reuze interessant.
• Robot NAO vertoont zijn kunsten aan leerlingen van groep 7 van BS De Korenaar. Foto Emmanuel Naaijkens
Maar het samenspel tussen docent en NAO laat ook zien dat er een wereld van verschil is tussen de leerkracht van vlees en bloed en de robot. Dat begint al met de stem die echt robotachtig klinkt: vlak, mechanisch, soms met verkeerde klemtonen, emotieloos. Ook al is de stem in samenspraak met de Franse producent afgestemd op kinderen. Maar meer nog is de kloof zichtbaar in de communicatie met de leerlingen. Docent Zagwijn kan op elke reactie van kinderen inspelen, NAO is geprogrammeerd. Simpel gezegd: uit NAO komt niet meer dan er van tevoren is ingestopt. Niettemin is wat de robot demonstreert een vernuftig staaltje van computertechnologie.
Ook de kinderen van groep 8 zijn gefascineerd door de aanwezigheid van NAO in hun klas. Daar is het pabodocent Vincent Klabbers die een les ‘mens en robot’ verzorgt. De leerlingen vragen honderduit over NAO. Of hij een handstand kan maken, of hij boos, verdrietig of chagrijnig kan zijn, of het een jongen of een meisje is, of hij broers en zusjes heeft, enzovoorts. Alleen al de aanwezigheid van NAO prikkelt de nieuwsgierigheid van de kinderen.
Docent Klabbers geeft soms zelf het antwoord, maar doet ook vaak een beroep op de kinderen zelf. Zo pareert hij de vraag of een robot verliefd kan zijn met de tegenvraag: Wat denk je, kan een iPad verliefd zijn? Waarmee hij maar wil zeggen dat de NAO niets anders is dan een computer in een op de mens gelijkende gedaante.
Ook in deze groep is de hoofdrol nog altijd weggelegd voor de docent en is de robot een middel om op een speelse manier denkprocessen bij kinderen op gang te brengen.
[Dit artikel is eerder gepubliceerd in de onderwijsbijlage van BD een ED, maart 2014]
> Voor een demonstratie van NAO op school kijk op Facebook
> Lees ook het interview Pabo De Kempel experimenteert met robot in de klas
