ACHTERGROND | Marokkaanse en Turkse kinderen op openbare scholen in Gent mogen van de schepen (wethouder) van Onderwijs voortaan onderling in hun moedertaal met elkaar praten. Een besluit dat in Vlaanderen opzien baart want op veel scholen is dat juist verboden.
Dat laatste heeft er niet alleen mee te maken dat het Nederlands in Vlaanderen al gauw ook een politieke kwestie is, maar ook met de opvatting dat het toelaten van de Marokkaanse en Turkse moedertaal (of elke vreemde tal dan ook) de Nederlandse taalachterstand van deze kinderen versterkt. Veel Nederlandse scholen huldigen datzelfde standpunt. Zoals bijvoorbeeld basischool ’t Boschveld in Den Bosch. (Uit de schoollgids: ‘In de school en op het schoolplein wordt alleen Nederlands gesproken, dus geeft u zelf het goede voorbeeld naar andere ouders en kinderen toe door ze hen daarop aan te spreken!’).
Wettelijk gezien is niet voorgeschreven dat het Nederlands de voertaal is in de klas of op het schoolplein. Wel is het zo dat de instructie door de leerkracht in het Nederlands moet gebeuren. Dat werd in 2012 nog eens bevestigd in een zaak die de Stichting Taalverdediging tegen de Early Birdscholen scholen had aangespannen, vanwege het tweetalig onderwijs (i.c. Engels/Nederlands) dat zij aan de leerlingen aanboden. De rechter stelde toen vast dat maximaal 15 procent van de onderwijstijd in het basisonderwijs Engels mag worden gesproken.
Scholen die vinden dat kinderen niet in een (vreemde) moedertaal met elkaar mogen communiceren hebben de steun van de rechter. De rechtbank in Amsterdam oordeelde eind vorig jaar dat het recht om de moedertaal te spreken weliswaar veel gewicht in de schaal legt, maar niet absoluut is. Een school kan gerechtvaardigde redenen hebben om communiceren in de moedertaal, zowel binnen als buiten de klas, in te perken.
Dat moet dan wel in gedragsregels zijn vastgelegd. In die Amsterdamse zaak ging het overigens om regels die waren ingegeven door de wens om groepsvorming tegen te gaan. Scholen voeren als argument ook wel aan dat de sociale veiligheid ermee gediend is als niemand zich uitdrukt in een taal die voor anderen niet te verstaan is.Andere scholen laten dit dan weer wel toe omdat bijvoorbeeld kinderen elkaar soms kunnen helpen in de les als ze in hun eigen taal met elkaar mogen praten.
De meningen van wetenschappers lopen overigens uiteen, waar het gaat over het effect op de (Nederlandse) taalontwikkeling. De onderzoekers van instituut Babylon (Centrum voor Studies naar de Multiculturele samenleving; Universiteit van Tilburg) vinden dat er krampachtig met meertaligheid op school wordt omgegaan. Emeritus-hoogleraar Guus Extra is ervan overtuigd dat bijvoorbeeld de Turkse of Marokkaanse (moeder)taal een voertuig is om het Nederlands onder de knie te krijgen. Bij zijn afscheid van Babylon pleitte prof. Extra voor een drietalige basisschool.
> Lees hier de uitspraak van de rechtbank Amsterdam [2013]
> Instructietaal Nederlands [2012]
