HELMOND | NIEUWS | Het basisonderwijs is volop in beweging en er is een behoefte aan leraren die deze veranderingen in goede banen kunnen leiden. Dat stelt dr. Monique van der Heijden, als docent en onderzoeker verbonden aan Hogeschool De Kempel, in haar recent verschenen proefschrift ‘Teachers as change agents’.
Dat het onderwijs moet meebewegen met de ontwikkelingen in de samenleving is geen nieuwe opvatting. De leraar speelt een sleutelrol om nieuwe inzichten en verbeteringen een plek te geven in de onderwijspraktijk. Maar over welke kwaliteiten moet een docent beschikken om in de klas het verschil te kunnen maken? Monqie van der Heijden deed daar onderzoek naar en komt in haar proefschrift een nieuw profiel van de leraar.
Van der Heijden geeft aan dat je leraren als change agents kunt herkennen aan vier algemene kenmerken die weer onder te verdelen zijn in een negental sub-kenmerken. Ten eerste beschikken leraren als change agents over meesterschap. Ze zijn gepassioneerde leraren die een persoonlijke band opbouwen met hun leerlingen en erg deskundig zijn in het onderwijzen. Ze zijn pas tevreden over hun eigen functioneren wanneer ze alle leerlingen in de klas tot leren hebben gebracht.
Ten tweede zijn het leraren die op een professionele manier samenwerken met collega’s en het belang daarvan inzien. Ten derde bezitten leraren als change agents ondernemerschap. Ze hebben lef en durven initiatieven te nemen om het onderwijs te veranderen ten gunste van de ontwikkeling van (alle) leerlingen, op zowel klas- als schoolniveau. Ten vierde leren zij een leven lang. Zij zijn gericht op het ontwikkelen van hun professionele kennis en op het verbeteren van hun professioneel handelen.
Van der Heijden toont vervolgens aan dat leraren in het basisonderwijs in meerdere of mindere mate te identificeren zijn als change agents op basis van deze kenmerken. Leraren als change agents onderscheiden zich doordat ze méér gericht zijn op het leren van leerlingen, op het vernieuwen of veranderen van het onderwijs in de klas en op schoolniveau, en op de eigen kennisontwikkeling. Het promotieonderzoek van Van der Heijden laat zien dat deze leraren als change agents echt bestaan in de onderwijspraktijk. Zij maken als leraar het verschil voor leerlingen en dragen bij aan de kwaliteit van het onderwijs op school.
Schoolleider
Zowel persoonsfactoren als factoren in de werkcontext kunnen belemmerend en bevorderend werken voor leraren om change agents te worden of te blijven. Jaren ervaring en leeftijd doen er minder toe. De persoonsfactor openheid blijkt een belangrijke factor te zijn voor alle change agent-kenmerken, met name voor de gerichtheid op het initiëren van veranderingen in de klas.
Het onderzoek laat echter ook zien dat relatief weinig leraren open staan voor nieuwe ervaringen, wat een relatief lage veranderbereidheid van leraren zou kunnen suggereren, en wat tevens zou kunnen wijzen op een lage verandercapaciteit van scholen. De rol van de schoolleider en de samenwerking met collega’s in een professionele schoolsetting blijken belangrijke contextfactoren te zijn om change agent te worden en te blijven.
[Bron: persbericht]
Dr. Monique van der Heijden (1971) heeft op dinsdag 13 juni 2017 haar proefschrift verdedigd aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) / Eindhoven School of Education. Ze is sinds 2009 werkzaam als hogeschooldocent en onderzoeker op Hogeschool de Kempel (pabo) in Helmond. In 2012 won ze voor haar promotieonderzoek de Promotiebeurs voor leraren van De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).
Monique van der Heijden (1971) behaalde in 1994 haar doctoraalexamen aan de Letterenfaculteit van de Katholieke Universiteit Brabant (nu Universiteit van Tilburg). In de jaren daarna heeft ze o.a. specifieke opleidingen gevolgd in kader van het behalen van verschillende trainer-licenties, zoals Startblokken-Basisontwikkeling en Structureel Coöperatief Leren.
Van der Heijden heeft ruim 19 jaar ervaring in het opleiden en begeleid en van (aanstaande) leraren. Na haar studie aan de Universiteit van Tilburg heeft ze gewerkt als NT2-docent (Nederlands als tweede taal). In de periode van 1996 tot 2009 is ze werkzaam geweest als senior onderwijsadviseur in het Primair Onderwijs.
