TILBURG | NIEUWS | Ouders zouden de ruimte moeten krijgen om te betalen voor extra onderwijsaanbod op de school van hun kinderen. Dat is het pleidooi van bestuurskundige prof. Paul Frissen*, onder meer verbonden aan Tilburg University.
Op een particuliere aanvulling van het overheidsbudget rust nu een taboe. Politiek Den Haag is bang voor een tweedeling als ouders, of zelfs bedrijven, meebetalen aan het onderwijs. Vorig jaar stuitte een plan van ouders op een Groningse basisschool om geld in te zamelen voor een extra leerkracht op veel kritiek. Het ging niet door, hoewel extra – vrijwillige – ouderbijdragen niet verboden zijn.
Frissen vindt dat de politiek de ogen sluit voor de werkelijkheid. “Waarom zouden ouders wel meer op vakantie gaan of een nieuwe auto kopen, maar mogen ze dat geld niet besteden aan de verbetering van het onderwijs?”. De Maastrichtse onderwijseconoom prof. Lex Borghans is er voorstander van dat er een maatschappelijk debat komt over meer particuliere financiering.
Onderwijsraad
Borghans, lid van de Onderwijsraad, signaleert dat ouders, die meer welvaart kennen dan ooit, steeds hogere wensen hebben ten aanzien van het onderwijsaanbod. De financiering door de overheid houdt daarmee geen gelijke tred. Een voorbeeld daarvan is de opkomst van het tweetalig onderwijs, waarvoor ouders bereid zijn extra bijdragen te betalen. Frissen wijst op een sterke toename van voorzieningen buiten het onderwijs, zoals huiswerkbegeleiding en toets- en examentrainingen.
Volgens Frissen gaat het onderwijs gebukt onder een ‘verschrikkelijk gelijkheidsdenken’. “Scholen moeten zich kunnen profileren, op artistiek of creatief gebied, met sport, techniek of bepaalde vakken, bedenk maar wat. Daardoor is er voor ouders meer te kiezen.”
Toegankelijkheid
Frissen gelooft niet dat de toegankelijkheid tot het onderwijs, een van de fundamenten van ons onderwijssysteem, in het geding komt. Wat scholen nu bieden, met overheidsgeld, garandeert dat. Daar bovenop zouden scholen met particulier geld extra activiteiten kunnen ontwikkelen.
Wel stelt hij als voorwaarde dat alle leerlingen van zo’n school gebruik moeten kunnen maken van dat extra aanbod, ook al zijn er ouders financieel niet in staat om daar aan mee te betalen.
De Tilburgse hoogleraar is niet onder de indruk van het argument dat er rijke er arme scholen zullen ontstaan. “Dat is nu ook al het geval. Wat willen we dan? Dat iedereen maar even arm is?”
Rollator
Bovendien gaat er de komende jaren zeer fors bezuinigd worden op de overheidsuitgaven, ook dat dwingt tot de keuze wat collectief moet worden betaald en wat individueel. Frissen maakt een vergelijking met de zorgsector. “Als je gezondheidszorg heel breed houdt en daar veel in laat zitten dan krijgt straks iedereen even weinig., Dat is de uitwerking van het systeem. Dus je zult toch moeten nadenken of je bijvoorbeeld de rollator blijft vergoeden. Het is toch een rare dat je, met een redelijk inkomen, met belastinggeld een rollator krijgt? Een fiets of een auto koop je toch ook zelf? Maar de reactie is meteen: Nee, dat moet collectief verstrekt worden. Als je dat volhoudt dan krijgt iedereen een beroerde rollator. Je kunt ook zeggen, laten we het geld dat we via belasting en premies opbrengen toekomen aan mensen die het echt nodig hebben en laat mensen op royalere schaal zelf betalen voor deze dingen.”
Komt er beweging in die discussie over de verdeling collectief of particulier?
“Dat is lastig te zeggen. In het verleden is wel vaker over dit soort trends gesproken en dan komt meteen de Pavlov reactie van ‘Dat mag niet, moet niet en we gaan het tegenhouden.’ En dan blijft het een tijdje stil, maar dan komt het toch weer terug. Om twee redenen: Aan de ene kant omdat het de komende jaren zuiniger wordt in de publieke sector vanwege de enorme bezuinigingen, aan andere kant is er voortdurend een politiek verhaal van eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid, verantwoordelijke burgers, keuzevrijheid enz. Als je dat verhaal serieus neemt dan moet je aanvaarden dat burgers dingen doen die jou als overheid n iet goed uitkomen.”
[Dit artikel is in verkorte vorm in het Brabants Dagblad van 10 januari 2012 gepubliceerd]
> Lees hier Biedt de school nog wel genoeg?
FEITEN ONDERWIJS
• De uitgaven van de overheid in 2012 zijn voor het primair onderwijs 9.6 mld. euro, het voortgezet onderwijs 6.5 mld. en het mbo 3.5 mld. Per leerling is dat respectievelijk 5900 euro, 7400 euro en 7200 euro.
• In 1975 ging bijna een kwart van de overheidsuitgaven naar onderwijs, nu is dat ongeveer 12 procent.
• In percentages van het Bruto Binnenlands Product (BBP) is dat 8 procent (1975) en 5.6 procent (2008). Ter vergelijking, het gemiddelde in 21 landen van de EU ligt op 5.5 procent. In België ligt het percentage op 6.6. Eén procentpunt meer is een bedrag van enkele miljarden.
_____________________________________________________________________________
*) Over Paul Frissen
Paul Frissen (1955) is decaan en bestuursvoorzitter van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur te ‘s-Gravenhage (NSOB), hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg en lid van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO). Tevens is hij zelfstandig bestuurskundig adviseur te Breda. Daarnaast is hij als voorzitter of lid actief in een aantal toezichthoudende organen.
